Hans Holbeyn "Səfirlər"

Hans Holbeyn tərəfindən 1533-cü ildə çəkilən “The Ambassadors” adlı bu rəsm əsəri əslində gördüyümüz deyil, görə bilmədiyimiz şeylərə əlaqəlidir.

Tablonun çəkildiyi dövrlərdə İngiltərə Romadakı katolik kilsəsindən ayrılmaq qərarından dolayı çalxantılı günlər yaşamaqda idi. Holbeyn o sıralarda kral olan VIII Henrinin özəl rəssamı idi. Solda bahalı geyimlər içində təsvir edilən Fransanın Londondakı səfiri Jan de Dentevil eyni zamanda rəsmi sifariş edən adamdır. Sağda daha təvazökar geyim içində təsvir edilən yepiskop Jorj de Selv isə  Fransanın Venesiyadakı səfiridir. İkisi də Henriyə göz-qulaq olmaq o sıralar İngiltərədə idilər.

Soldakı səfirin əlində bir xəncər  var və üzərində yaşı qeyd olunub: 29. Sağdakı elçi isə dirsəyini bir kitaba dayamş durumdadır. Kitabın üstündə də  onun yaşı qeyd olunub: 25

Xəncər və kitab...

Tablodakı 2 elçi ön planda görünsə də, əslində önəmli olan ortadakı nəsnələrdir. Təsadüfi dağılmış kimi görünən bu nəsnələrin hər birinin anlamı var.

Yuxarıdakı rəfdə daha çox ölçü və astronomiya ilə bağlı şeylər dağılmış durumdadır. Portativ günəş saatının üzərindəki tarix 11 apreli göstərir. Bu tarix 1533-cü ildə Pasxa bayramından əvvəlki cüməyə-xristian təqvimində İsanın çarmıxa gərildiyi günə-dəng gəlir.

Aşağıda isə dünyaya aid şeylərdir. Qlobus dini reformların dünyanı kəllə-mayallaq etdiklərii simvol edərcəsinə başı aşağı durur. İlahilər yer alan kitab alman din reformçusu Martin Lüterə aiddir. Arifmetika kitabında səhifə bölmə mövzusundadır. Burada ən diqqət çəkici şey isə yaxından baxıldığında bir telinin qopuq olduğu müşahidə oluna bilən uddur. Ud perspektivi öyrənərkən ttez-tez istifadə olunan nəsnədir. Qopuq olan tel də incəsənət tarixçilərinə görə simvolik olaraq dövrün fikir ayrılıqlarına mesaj göndərməkdədir.

Bütün hər şey mozaik döşəmədədir. Döşəmə mükəmməl xətti perspektiv yardımı ilə kətana köçürülmüşdü. Döşəmədəki naxışlar əslində Vestminster abbatlığı kilsəsinə aiddir və bu naxışlar kainatdakı nizamı təmsil edirlər.

Qısacası, tablo davamlı olaraq dilemmaların ətrafında dönüb durur. Sağ və sol olaraq analiz etsək, aktiv həyata qarşı fikri həyat. Alt və üst olaraq baxsaq, bu dünya və ölümdən sonrakı dünya.

Ancaq bu tabloda üzərində ən çox danışılmalı olan şey ən öndə diqqətsizcə yerləşdirilmiş bir taxta parçası kimi görünən şeydir. Bu taxta parçasına daha yaxından və baxış bucağınızı dəyişdirərək baxdığınızda anlayırsınız ki. əslində bu, qüsursuz kəllə sümüyüdür. Bu, anamorfik olaraq uzadılmış çalışmadır. Üstündə duran ud ilə kəllə sümüyünün pozulma baxışları bir-biri ilə eynidir.

Holbeyn bu tablosunu çəkərkən ona fikir verən yaxın dostu vardı. Alman riyaziyyatçı və astronom Nikolas Krasser. Bütün bu nəsnələrin bu istiqamətdə çəkilməsində onun da payı böyükdür.

Kəllə sümüyünü görmək üçün baxışınızı dəyişdirdiyinizdə tablo bulanıqlaşır, təblonu müşahidə edərkən də kəllə sümüyü. Möhtəşəm mesajdır. Bütün mesajlar son dərəcə real işlənərkən kəllə sümüyü qeyri-realdır. Sənətkar fövqəltəbii olanı təbii biçimdə işləməmiş, bizi ziddlikləri görməyə məcbur etmişdi.

Tablodakı mesajlar bunlarla məhdudlaşmır.

Diqqətlə tablonun sol üst köşəsinə pərdənin arxasına baxdığınızda orada gizli obyekt müşahidə olunmaqdadır. Çarmıxa gərilmiş İsa heykəli.

Bu rəsm əsəri ön planda 2 səfirin uğurlarını öymək üçün çəkilmiş kimi görünsə də, arxa planda rəsmin içinə saxlanmış obyektlər fərqli mesajlar verməkdədir.

Həyat ilə ölüm, real ilə qeyri-real arasında gedib-gələn mesaljar...