Nasistlərin qadın həbs düşərgəsi "Ravensbrük"

Nasist Almaniyasının bütün vəhşəti bir çox fərqli biçimdə ifşa edilərək gələcək nəsillərə köçürülərkən gözdən qaçan ya da qaçırılan məsələ “qadın məsələsi” olur. Tarixçilərin əksərən kişi olmasının nəticəsində qadına qarşı cinayətlərin ayrıntıları mövzu olmur. Bu əskikliyi aradan qaldırmaq üçün adı yetərincə eşidilməmiş bir həbs düşərgəsindən söz açacağıq. 

Nasist Almaniyasının İkinci Dünya Müharibəsi dövründə işğal etdiyi yerlərdə qurduğu həbs düşərgələrinin sayı 23 civarındadır. Bu qorxunc düşərgələrinin arasında sadəcə qadınların qapadıldığı ən böyük düşərgə Ravensbrükdür.

Ravensbrük düşərgəsi Berlinin 85 km şimalında Henrix Himmler tərəfindən 170 dönümlük əraziyə qurulmuş və may 1939-cu ildə işləməyə başlamışdı. Özəlliklə yəhudi, roman, polşalı, ayrıca əngəlli qadınları silah altında zorla çalışdırıb dəniz donuzu kimi işlədilib ardınca ləğv etmək üzrə inşa edilmişdi. Sovetlərin 1945-ci ildə düşərgəni azad etməsinin ardınca qorxunc gerçəklər də ortaya çıxmışdı.

Ravensbrük düşərgəsində təxminən 100.000-150.000 qadın əsir tutulmuşdu. Qadın həbs düşərgəsində gözətçilər də qadınlar idi və çoxu maaşlı adi almanlar idi. Yazar Sara Helmə görə nasistlər Ravensbrükdə qadın gözətçilər çalışdırır, düşərgənin çöldən adi qadın həbsxanası kimi görünməsinə çalışırdılar. Nə qədər az diqqət çəkərsə, o qədər yaxşı idi.

Düşərgəni sadəcə qadınlardan ibarət olması işgəncə biçimlərinin çeşidlənməsi anlamına gəlirdi. Uşaqları qaz otağına yollanmış, hamiləykən düşərgəyə qapadılıb abort etməyə zorlanmış ya da sterilizasiya və dərman təcrübələrində dəniz donuzu olaraq istifadə edilmiş qadınlar işgəncə və şiddətin fərqli növlərinə məruz qalırdılar. Düşərgədəki ən dəhşət verici şiddət biçimlərindən biri qadınların sistematik şəkildə təcavüzə uğraması idi. Yazar Roşel Seydel “The Jewish Women of Ravensbrück Concentration Camp” (Ravensbrük həbs düşərgəsinin yəhudi qadınları) adlı kitabında bu təcavüzləri vurğuladı və Avropanın fərqli bölgələrindən düşərgəyə gətirilən qadınların müharibə boyunca seks köləsi olaraq çalışdırıldığından bəhs etdi.

Düşərgədəki şiddət biçimlərindən biri olan abort mövzusunda nasistlərin ari irqi siyasəti işləməyə davam edirdi. Düşərgədəki polşalı, yuvoslaviyalı və ya sovet işçi qadınlar əgər alman kişidən hamilə qaldılarsa, abort etmədən öncə “irq incələməsi”nə alınırdılar. Döllər “irq mütəxəssisləri” adı verilən  şəxslər tərəfindən yetəri qədər “almanlaşdırıla bilən” olmadığı təqdirdə qadınlar aborta zorlanaraq yox edilirdi.

Düşərgədə reallaşdırılan tibbi təcrübələr isə özəlliklə qısırlaşdırma üzərində sıxlaşmışdı. Bunun yanında daha sonra Nürnberq məhkəmələrində sübut ediləcəyi üzrə bəzi dərmanların müalicəvi özəlliyini sınamaq üçün qadın əsirlərin yaralarına şüşə parçası, bakteriya və s. yerləşdirilmişdi. Bütün bunlarla kifayətlənməyən nasistlər 1945-ci ilin əvvəllərində düşərgədə qalan qadın sayını gözlənəndən artıq çıxmasına çözüm olaraq 150 qadını qaz otaqlarında qətlə yetirdilər.

Qadınlara qarşı bu işgəncələrin və soyqırımın nəticəsində düşərgədə bir-birindən fərqli həmrəylik qrupları da meydana gəlməyə başlamışdı. Düşərgədə yaşanan vəhşətdən dünyanı xəbərdar qılmaq üçün əlləşən cəsur qadınlar Londona məktublar yollamağa çalışmışdılar.

Ravensbrükü araşdırarkən qarşımıza çıxan qorxunc tablo “The Handmaid's Tale” serialından heç fərqli deyil. Ravensbrük qadınlarının yaşadıqları serialın koloniyalarında xəstəlik içind qıvranıb ölən, “Jezebel’s” adı verilən gizli görüş evində sistematik şəkildə təcavüzə uğrayan, komandir evlərində damazlıq edilən qadınların hekayəsindən haradasa ayrışmır.

Bu gün qadın yazarlar Ravensbrük həqiqətlərinin arxasınca getməyə davam edirlər. Faşizmə qarşı birləşən, öldürülən və ya həyatda qalan bütün qadınların xatirəsinə Ravensbrük düşərgəsinin girişində Anna Zeqersin bu sözləri yer alır: “Onları hamımız anaları və bacıları idilər. Əgər bu qadınlar narin və çəlimsiz vücudlarını faşizm dönəmi boyunca sizə və gələcəyinizə sipər etməmiş olsaydılar, bu gün azad öyrənə, oynaya və buraya gələ bilməzdiniz!”